روند متناقض در تجارت غیرنفتی رشد حجم در مقابل سقوط ارزش
آچار: با وجود رشد جزئی حجم تجارت غیرنفتی ایران در 4 ماهه نخست 1404، ارزش دلاری آن کم شده که نشانه ای از فشارهای ارزی، افت قیمت کالاها و تغییر ترکیب صادرات و واردات کشور است.
به گزارش آچار به نقل از مهر، تجارت غیرنفتی ایران در چهار ماهه نخست سال ۱۴۰۴ با وجود افزایش جزئی در حجم مبادلات، کاهش قابل توجهی در ارزش دلاری تجربه کرده است. حجم کل تجارت با رشد ۰.۴۸ درصدی همراه بوده، اما ارزش دلاری آن نزدیک به ۱۰ درصد کم شده است؛ موضوعی که نشان دهنده تحولات ساختاری، قیمتی و حتی ژئوپلیتیکی مهمی است.
این تضاد میان افزایش وزن کالاها و کاهش ارزش دلاری تجارت، احتمال کاهش قیمت کالاهای صادراتی یا انجام معاملات با نرخ های غیررسمی و ترجیحی را مطرح می کند. کارشناسان به دلایلی مانند کاهش جهانی قیمت کالاهای پایه نظیر پتروشیمی ها و فلزات، افزایش سهم کالاهای کم ارزش تر در سبد صادراتی، معاملات تهاتری و غیردلاری با کشورهای همسایه و محدودیت های ناشی از تحریم و نوسانات نرخ تسعیر ارز اشاره می کنند.
صادرات غیرنفتی؛ افزایش وزن در مقابل کاهش ارزش
بر همین اساس وزن صادرات غیرنفتی ایران با افزایش ۱.۴۶ درصدی روبرو شده، اما ارزش دلاری آن با افت ۵.۵۱ درصدی همراه بوده است. این مساله نشان میدهد صادرکنندگان حجم بیشتری از کالا را با قیمت کمتر عرضه می کنند.
بخش قابل توجهی از صادرات ایران به محصولات پایه ای مانند پتروشیمی، متانول، گاز مایع و قیر اختصاص دارد که کاهش قیمت جهانی این محصولات دلیل اصلی سقوط ارزش صادرات است؛ به عنوان نمونه، صادرات پتروشیمی ها با کاهش ۸.۳ درصدی در وزن و ۱۰.۲۲ درصدی در ارزش روبه رو شده است. این روند نشاندهنده فشار همزمان بازار جهانی و چالش های داخلی نظیر مشکلات تامین، حمل و نقل و اختلالات ارزی است.
واردات؛ افت همزمان در وزن و ارزش
واردات کشور نیز در چهار ماهه نخست سال ۱۴۰۴ کاهش یافته؛ وزن واردات ۳.۲۳ درصد و ارزش دلاری آن ۱۴.۲ درصد کم شده است. این افت قابل توجه ارزش واردات، بیان کننده کاهش قدرت خرید ارزی، محدودیت های ناشی از تحریم و تغییر ترکیب کالاهای وارداتی به سوی کالاهای ضروری و ارزان تر است.
همچنین افزایش واردات تهاتری و غیررسمی نیز در این روند دخیل بوده است.
وضعیت کالاهای عمده صادراتی و وارداتی
بررسی ها نشان میدهد که طی ۴ ماهه امسال در بخش صادرات، پنج قلم اصلی شامل گاز طبیعی، متانول، قیر و گازهای مایع هستند که همگی مواد خام یا نیمه خام بوده و ارزش افزوده بالایی ندارند. این مساله نشان دهنده عدم پیشرفت در تنوع بخشی صادرات و حرکت به سوی کالاهای فناوری محور است.
در بخش واردات، کالاهای عمده شامل طلا (به اشکال خام)، ذرت دامی، برنج، روغن دانه آفتابگردان و دانه سویا است که تمرکز اصلی بر تامین کالاهای اساسی و راهبردی برای تنظیم بازار داخلی است. حضور پررنگ طلا در واردات، می تواند نشانه ای از کوشش برای حفظ ارزش دارایی ها یا استفاده از روش های تهاتری در وضعیت محدودیت مبادلات دلاری باشد.
مقاصد و مبادی تجاری؛ اولویت همسایگان و شرکای شرقی
در صادرات، چین، عراق، امارات، ترکیه، افغانستان، پاکستان و عمان به عنوان مقاصد اصلی شناخته شده اند. در واردات نیز امارات، چین، ترکیه، هند، آلمان، روسیه و هلند نقش عمده ای دارند.
این الگو نمایانگر اهمیت ویژه همسایگان و کشورهای آسیایی و شرقی در تجارت ایران است. تجارت با اروپا در سطح پایین تر و تجارت با آمریکا و متحدان اصلی آن حدودا به صفر رسیده است. همین طور نقش کلیدی امارات، خصوصاً دوبی، در تسهیل تجارت به وضوح دیده می شود.
افول ارزش در اوج حجم تجارت
به گزارش آچار به نقل از مهر، رشد اندک حجم تجارت در صورتیکه ارزش دلاری آن بطور شایان توجهی کاهش یافته، حکایت از افت درآمدهای غیرنفتی کشور دارد. تمرکز صادرات بر مواد اولیه و واردات بر کالاهای مصرفی و اساسی، نشانه ای نگران کننده برای روند بازتولید صنعتی ایران است.
کاهش ارزش صادرات و واردات می تواند سبب افزایش فشار تورمی، کاهش ارزآوری و سقوط ارزش ریال شود. ادامه این روند در طولانی مدت به تشدید توسعه نیافتگی، وابستگی ارزی و شکنندگی اقتصادی کشور منجر خواهد شد که باید بصورت ویژه مورد توجه دولت قرار گیرد.
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب