اقتصاد ایران در تله تمرکز تجاری بالاتر از نصف مبادلات با همسایگان
آچار: بررسی ها نشان میدهد بالاتر از نیمی از تجارت خارجی ایران به چند کشور همسایه محدود شده و این تمرکز، اقتصاد کشور را در معرض ریسک های جدی قرار داده است.
به گزارش آچار به نقل از مهر، بررسی ها نشان میدهد تجارت خارجی ایران طی سالهای اخیر بشدت به چند کشور همسایه و منطقه ای وابسته شده و این روند همچنان رو به افزایش است. سهم این بازارهای محدود از کل تجارت خارجی ایران از ۴۹ درصد در سال ۱۳۹۹ به حدود ۵۶ درصد در پنج ماهه اول سال ۱۴۰۴ رسیده است، که حکایت از تمرکز بالای واردات و صادرات در چند کشور خاص دارد. این وابستگی شدید، اقتصاد ایران را نسبت به نوسانات سیاسی و اقتصادی در این کشورها بسیار صدمه پذیر کرده و کارشناسان اخطار می دهند که ادامه این روند، ریسک های جدی برای ثبات و رشد اقتصادی کشور به همراه خواهد داشت.
تمرکز بیش از اندازه تجارت در چند بازار محدود، نه تنها امکان سودجستن از فرصتهای اقتصادی جهانی را می کاهد، بلکه خطر ایجاد بحران های زنجیره ای در صورت بروز تغییرات ناگهانی در این بازارها را هم بالا می برد. بنابراین، تنوع بخشی به شرکای تجاری و گسترش بازارهای صادراتی و وارداتی، به عنوان یک لزوم حیاتی برای کاهش صدمه پذیری و افزایش پایداری اقتصاد ایران، مورد تاکید قرار می گیرد.
واردات: امارات، چین و ترکیه در صدر
طبق آخرین آمار انتشار یافته طی هفت ماهه نخست امسال، در حوزه واردات، امارات متحده عربی با واردات به ارزش ۱۰ میلیارد و ۵۵۴ میلیون دلار، بزرگ ترین شریک تجاری ایران به حساب می آید. چین با ۹ میلیارد و ۲۴۷ میلیون دلار و ترکیه با ۵ میلیارد و ۳۶۲ میلیون دلار در رتبه های بعدی قرار دارند. این سه کشور به تنهایی بخش قابل توجهی از نیازهای وارداتی ایران را تأمین می کنند و نشان دهنده تمرکز بالای واردات کشور در چند بازار محدود است.
پس از این سه کشور، هند با یک میلیارد و ۱۸۵ میلیون دلار، آلمان با یک میلیارد و ۴۲ میلیون دلار، روسیه با ۸۳۲ میلیون دلار و هلند با ۶۴۵ میلیون دلار دیگر شرکای اصلی ایران در واردات هستند، اما سهم آنها نسبت به سه کشور اول بمراتب کمتر است.
تمرکز واردات در چند کشور محدود، اقتصاد ایران را نسبت به نوسانات سیاسی و اقتصادی در این کشورها بسیار صدمه پذیر می کند و ریسک زنجیره تأمین کالاهای اساسی و صنعتی را زیاد می کند. کارشناسان اقتصادی تاکید می کنند که این وضعیت می تواند سبب ایجاد اختلال در تولید، کاهش موجودی کالاهای راهبردی و افزایش قیمتها شود و سیاست گذاران را بسمت تنوع بخشی به شرکای تجاری سوق دهد.
صادرات: چین، عراق و امارات پیشتاز
در بخش صادرات طی همین بازه زمانی، چین با ۸ میلیارد و ۲۲۷ میلیون دلار، بزرگ ترین مقصد کالاهای ایرانی است و بعد از آن عراق با ۵ میلیارد و ۸۲۳ میلیون دلار و امارات متحده عربی با ۴ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار در رتبه های بعدی قرار دارند. ترکیه با ۳ میلیارد و ۷۱۴ میلیون دلار، افغانستان با یک میلیارد و ۴۰۵ میلیون دلار، پاکستان با یک میلیارد و ۱۹۱ میلیون دلار و عمان با یک میلیارد و ۱۲۲ میلیون دلار دیگر مقاصد عمده صادراتی ایران را می سازند.
آمارها نشان میدهد که نزدیک به ۵۴ درصد درآمدهای صادراتی کشور تنها از پنج کشور همسایه تأمین می شود. چنین تمرکزی اقتصاد ایران را در مقابل تغییرات ناگهانی در تقاضای این کشورها بسیار صدمه پذیر می کند. کارشناسان اخطار می دهند که وابستگی بیش از اندازه به چند بازار محدود، ریسک پایداری اقتصادی کشور را زیاد می کند و مانع از سودجستن از فرصتهای اقتصادی جهانی می شود. آنها سفارش می کنند که دولت و بخش خصوصی بطور همزمان بدنبال تنوع بخشی به بازارهای صادراتی، گسترش حضور در کشورهای آسیایی، اروپایی و آفریقایی و تقویت دیپلماسی اقتصادی باشند.
تمرکز تجارت در پنج سال اخیر
بر این اساس، بررسی روند پنج سال اخیر نشان میدهد که سهم کشورهای همسایه از تجارت خارجی ایران روندی صعودی داشته و از ۴۹ درصد در سال ۱۳۹۹ به حدود ۵۶ درصد در پنج ماهه اول سال ۱۴۰۴ بالا رفته است. به بیانی دیگر، بیشتر از نیمی از مبادلات خارجی ایران در بین چند بازار محدود منطقه ای متمرکز است که این مساله نشان دهنده وابستگی قابل توجه کشور به چند شریک تجاری اصلی است.
این تمرکز تنها در صادرات محسوس نیست؛ حدود نیمی از واردات ایران هم از راه چهار بازار همسایه انجام می گیرد. مفسرین اقتصادی اعتقاد دارند که این وضعیت یک زنگ خطر جدی برای اقتصاد کشور است، چونکه هرگونه نوسان اقتصادی، سیاسی یا تجاری در این بازارها می تواند تاثیر فوری و گسترده ای بر جریان واردات و صادرات، تراز تجاری و نقدینگی کشور داشته باشد. چنین تمرکزی، کشور را نسبت به شوک های خارجی بسیار صدمه پذیر می کند و انعطاف پذیری اقتصاد ایران در برخورد با تغییرات جهانی را کم می کند.
کارشناسان تاکید می کنند که سیاستگذاری های اقتصادی و تجاری باید بسمت کاهش وابستگی به چند بازار محدود حرکت نماید. این اقدام شامل دو محور اصلی است، نخست، حفظ و تقویت صادرات و واردات به کشورهای همسایه با هدف تثبیت روابط تجاری موجود و دوم، شناسایی و توسعه بازارهای جدید در آسیا، اروپا و آفریقا برای کاهش تمرکز و ریسک تجاری. به قول آنها، کشور باید همزمان بدنبال تنوع بخشی در شرکای تجاری و افزایش انعطاف پذیری اقتصاد باشد تا بتواند اثرات احتمالی بحران های منطقه ای یا جهانی را کم کند.
علاوه بر کاهش ریسک، افزایش تنوع در واردات و صادرات می تواند فرصتهای جدید اقتصادی و شغلی برای بخش خصوصی و تولیدکنندگان داخلی ایجاد نماید. گسترش بازارهای صادراتی جدید، امکان سودجستن از ظرفیتهای تولید و صادرات غیرنفتی را فراهم و به افزایش ثبات و پایداری اقتصادی کمک می نماید. بالاخره، کارشناسان تاکید می کنند که بدون اتخاذ سیاستهای راهبردی برای تنوع بخشی به تجارت خارجی، اقتصاد ایران همچنان در معرض صدمه پذیری بالا و محدودیت های جدی در برخورد با نوسانات بازارهای جهانی خواهد بود.
بطور خلاصه بعد از این سه کشور، هند با یک میلیارد و ۱۸۵ میلیون دلار، آلمان با یک میلیارد و ۴۲ میلیون دلار، روسیه با ۸۳۲ میلیون دلار و هلند با ۶۴۵ میلیون دلار دیگر شرکای اصلی ایران در واردات هستند، اما سهم آنها نسبت به سه کشور اول بمراتب کمتر است. در بخش صادرات طی همین بازه زمانی، چین با ۸ میلیارد و ۲۲۷ میلیون دلار، بزرگ ترین مقصد کالاهای ایرانی است و پس از آن عراق با ۵ میلیارد و ۸۲۳ میلیون دلار و امارات متحده عربی با ۴ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار در رتبه های بعدی قرار دارند. ترکیه با ۳ میلیارد و ۷۱۴ میلیون دلار، افغانستان با یک میلیارد و ۴۰۵ میلیون دلار، پاکستان با یک میلیارد و ۱۹۱ میلیون دلار و عمان با یک میلیارد و ۱۲۲ میلیون دلار دیگر مقاصد عمده صادراتی ایران را می سازند.
منبع: a4f.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب